شب یلدا
آجیل شب یلدا شامل چیست؟ معنای شب یلدا چیست؟ ایرانیان چگونه این شب را جشن می‌گرفتند؟
در این نوشته به پاسخ این سوالات پرداختیم.
شب یلدا یکی از جشن‌های باقیمانده از گذشته‌های دور برای ایرانیان می‌باشد. در فرهنگ معین در تعریف یلدا چنین آمده است:
«یلدا لغت سریانی است به معنی میلاد عربی و چون شب یلدا را با میلاد مسیح تطبیق می‌کرده‌اند ازاین‌رو بدین نام نامیده‌اند».
ساکنان ایران‌زمین بلندترین شب سال را با مراسمی خاص جشن می‌گرفتند. در حقیقت به زمان غروب آفتاب در سی‌ام آذر تا طلوع آن در یکم دی یلدا گفته می‌شود. معمولاً در این شب بزرگ خانواده به فراخور حال خود شامی مفصل آماده کرده و اعضای خانواده را دورهم جمع می‌کنند. خوردن میوه‌هایی مانند هندوانه و همچنین خوردن آجیل از مراسم این شب به‌حساب می‌آید. از دیگر سنت‌های این شب می‌توان به گرفتن فال حافظ اشاره کرد. قصه‌گویی نیز درگذشته از سنت‌های دیگر این شب بوده که تقریباً منسوخ‌شده است. شاید دلیل آن وجود تلویزیون باشد.
واژه یلدا
واژه یلدا به معنای زایش است و شاید منظور از زایش همان طلوع خورشید باشد. نام دیگر شب یلدا، شب چله است. شاید جالب باشد که بدانید ایرانیان چهل روز اول زمستان را چله بزرگ و بیست روز پس‌ازآن را چله کوچک می‌نامیدند.
دلایل برپایی جشن یلدا
۱- پیروزی نور بر تاریکی
زندگی مردم در گذشته بر پایه دامپروری و کشاورزی استوار بود، بنابراین شرایط محیطی از جمله آب و هوا اهمیت بسزایی برایشان داشت. تغییرات مداوم فصل ها با تجربه و مشاهده برای مردم آن زمان قابل درک بود. انسان همواره پس از کشف هر رویدادی به دنبال فلسفه، چگونگی و چرایی آن می گردد.
انسان باستان تأثیر نور و تاریکی را بر زندگی خود می دید. طبق تأثیرات گرفته شده از نور به این نتیجه رسیده بود که نور نماد نیکی و آفریدگار است و شب نماد اهریمن و سرما.
طبق مشاهدات بشر در آن زمان شب و روز در جدالی همیشگی بودند. اگر روزها بلندتر بودند یعنی روشنایی پیروز بود؛ اما اگر روزها کوتاه تر می شدند یعنی تاریکی غلبه داشت. بدین ترتیب آخرین روز پاییز که بلندترین شب سال است را جشن می گرفتند زیرا از آن شب به بعد روزها بلندتر شده و آفریدگار بر اهریمن پیروز می‌شد.
۲- آغاز خلقت
قبل از دین زرتشت در ایران آیین مهر رواج داشت. پایه این آیین بر پرستش مهر (میترا) بود. میترا یکی از ایزدان ایرانی و هندی است. او از طرفی واسطه‌ای برای بستن پیمان‌ها و از طرف دیگر نماینده محبت و عشق است. نماد ظاهری میترا خورشید است. مهرپرستان شب یلدا را شب تولد مهر می دانند؛ بنابراین این شب را جشن می گیرند.
آیین برگزاری شب یلدا
جشن شب یلدا در سرتاسر ایران با اختلافات جزی شباهت بسیاری باهم دارد. جمع شدن در خانه بزرگ خانواده، تهیه شام مفصل، پذیرایی با میوه‌هایی نظیر هندوانه و انار، خوردن آجیل و خشکبار و … ازاین‌دست می‌باشد. یکی از رسوم این شب این است که تازه‌دامادها برای نوعروسان خوانچه‌های تزیین‌شده می‌برند. هندوانه و آجیل تزیین‌شده در این خوانچه به‌طور حتم وجود دارد. بسیاری از آجیل‌فروشی‌ها آجیل‌های تزیین‌شده آماده برای چنین مراسمی دارند ولی برخی نیز ترجیح می‌دهند باسلیقه خود آن را سفارش دهند. شاهنامه‌خوانی و گرفتن فال حافظ از دیگر آیین‌هایی است که در این شب انجام می‌شود.
آجیل شب یلدا شامل چیست؟
ترکیب آجیل شب یلدا شیرین است. مثلاً ترکیبی از مغزهایی مانند بادام، پسته، فندق، گردو، بادام‌زمینی، بادام‌هندی به همراه انجیر خشک، کشمش، مویز، برگه زردآلو ترکیب مناسبی برای آن است.
از شیرینی‌هایی که در این شب استفاده می‌شود می‌توان به قطاب و باسلق اشاره کرد.
اگر علاقه چندانی به خرید آجیل شب یلدا به هر دلیلی مانند دوست نداشتن برخی از اجزای آن، آلرژی به برخی از اجزای آن، عدم اطمینان به کیفیت آن و … ندارید، می‌توانید با ترکیب آجیل‌های دلخواه خود آجیل شب یلدای مورد نظر خود را در خانه تهیه کنید.
